10. กมฺโพชสุตฺตวณฺณนา

[80] ทสเม เนว สภายํ นิสีทตีติ วินิจฺฉยกรณตฺถํ วินิจฺฉยสภายํ เนว นิสีทติ ฯ น กมฺมนฺตํ ปโยเชตีติ กสิวณิชฺชาทิมหากมฺมนฺตํ นปฺปโยเชติฯ น กมฺโพชํ คจฺฉตีติ โภเค สมฺภรณตฺถาย กมฺโพชรฏฺฐํ น คจฺฉติฯ เทสนามตฺตเมว เจตํ, ยํ กิญฺจิ ติโรรฏฺฐํ น คจฺฉตีติ อตฺโถฯ โกธโนติอาทีสุ โกธนตาย โกธปริยุฏฺฐิโต อตฺถานตฺถํ น ชานาติ, อิสฺสุกิตาย ปรสมฺปตฺติํ น สหติ, มจฺฉริตาย ธนํ ทตฺวา กิจฺจํ กาตุํ น สกฺโกติ, นิปฺปญฺญตาย กิจฺจํ สํวิธาตุํ น สกฺโกติฯ ตสฺมา เอตานิ สภานิสีทนาทีนิ น กโรตีติฯ

อปณฺณกวคฺโค ตติโยฯ

(9) 4. มจลวคฺโค

1-5. ปาณาติปาตาทิสุตฺตปญฺจกวณฺณนา

[81-85] จตุตฺถสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ ปญฺจเม ‘‘นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน ตเมน ยุตฺโตติ ตโมฯ กายทุจฺจริตาทีหิ ปุน นิรยตมูปคมนโต ตมปรายโณฯ อิติ อุภเยนปิ ขนฺธตโมว กถิโต โหติฯ ‘‘อฑฺเฒ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน โชตินา ยุตฺตโต โชติ, อาโลกภูโตติ วุตฺตํ โหติฯ กายสุจริตาทีหิ ปุน สคฺคุปฺปตฺติโชติภาวูปคมนโต โชติปรายโณฯ อิมินา นเยน อิตเรปิ ทฺเว เวทิตพฺพาฯ

เวนกุเลติ วิลีวการกุเลฯ เนสาทกุเลติ มิคลุทฺทกาทีนํ กุเลฯ รถการกุเลติ จมฺมการกุเลฯ ปุกฺกุสกุเลติ ปุปฺผฉฑฺฑกกุเลฯ กสิรวุตฺติเกติ ทุกฺขวุตฺติเกฯ ทุพฺพณฺโณติ ปํสุปิสาจโก วิย ฌามขาณุวณฺโณฯ ทุทฺทสิโกติ วิชาตมาตุยาปิ อมนาปทสฺสโนฯ โอโกฏิมโกติ ลกุณฺฑโกฯ กาโณติ เอกจฺฉิกาโณ วา อุภยจฺฉิกาโณ วาฯ กุณีติ เอกหตฺถกุณี วา อุภยหตฺถกุณี วาฯ ขญฺโชติ เอกปาทขญฺโช วา อุภยปาทขญฺโช วาฯ

ปกฺขหโตติ หตปกฺโข ปีฐสปฺปี ฯ ปทีเปยฺยสฺสาติ เตลกปลฺลาทิโน ทีปอุปกรณสฺสฯ เอวํ โข, ภิกฺขเวติ เอตฺถ เอโก ปุคฺคโล พหิทฺธา อาโลกํ อทิสฺวา มาตุ กุจฺฉิมฺหิเยว กาลํ กตฺวา อปาเยสุ นิพฺพตฺตนฺโต สกลมฺปิ กปฺปํ สํสรติฯ โสปิ ตโมตมปรายโณวฯ โส ปน กุหกปุคฺคโล ภเวยฺยฯ กุหกสฺส หิ เอวรูปา นิปฺผตฺติ โหตีติ วุตฺตํฯ

เอตฺถ จ ‘‘นีเจ กุเล’’ติอาทีหิ อาคมนวิปตฺติ เจว ปจฺจุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺติ จ ทสฺสิตาฯ ‘‘ทลิทฺเท’’ติอาทีหิ ปวตฺตปจฺจยวิปตฺติ, ‘‘กสิรวุตฺติเก’’ติอาทีหิ อาชีวุปายวิปตฺติ, ‘‘ทุพฺพณฺโณ’’ติอาทีหิ อตฺตภาววิปตฺติ, ‘‘พหฺวาพาโธ’’ติอาทีหิ ทุกฺขการณสมาโยโค, ‘‘น ลาภี’’ติอาทีหิ สุขการณวิปตฺติ เจว อุปโภควิปตฺติ จ, ‘‘กาเยน ทุจฺจริต’’นฺติอาทีหิ ตมปรายณภาวสฺส การณสมาโยโค, ‘‘กายสฺส เภทา’’ติอาทีหิ สมฺปรายิกตมูปคโมฯ สุกฺกปกฺโข วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺโพฯ

6. โอณโตณตสุตฺตวณฺณนา

[86] ฉฏฺเฐ โอณโตณโตติ อิทานิ นีจโก อายติมฺปิ นีจโก ภวิสฺสติฯ โอณตุณฺณโตติ อิทานิ นีโจ อายติํ อุจฺโจ ภวิสฺสติฯ อุณฺณโตณโตติ อิทานิ อุจฺโจ อายติํ นีโจ ภวิสฺสติฯ อุณฺณตุณฺณโตติ อิทานิ อุจฺโจ อายติมฺปิ อุจฺโจ ภวิสฺสติฯ วิตฺถาโร ปน เนสํ ปุริมสุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ